150.000 ευρώ από το ΕΣΠΑ για το εκκλησάκι στο Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου Ρητίνης

Εγκρίθηκε η μελέτη αποκατάστασης και διάσωσης των τοιχογραφιών στην εκκλησία του μοναστηριού του Αγίου Γεωργίου Ρητίνης. Εκδόθηκε η απαραίτητη υπουργική απόφαση. Μέχρι το τέλος του χρόνου θα έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία ένταξης και χρηματοδότησης του έργου από την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας

Η προσπάθεια ξεκίνησε πριν από δύο περίπου χρόνια όταν με μια σειρά από δημοσιεύματα η τοπική εφημερίδα «Διάλογος», ακόμη και πρωτοσέλιδα, κατάφερε να ευαισθητοποιήσει και να κινητοποιήσει άτομα και φορείς προκειμένου να σωθεί ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της ορεινής Πιερίας. Το μικρό εκκλησάκι – αυτό απέμεινε από το ένδοξο μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου Ρητίνης– με τις σημαντικές τοιχογραφίες που χρονολογούνται από το 1494 και εντεύθεν!

Στην προσπάθεια αυτή ανταποκρίθηκαν άμεσα και με διάθεση εθελοντικής προσφοράς ο αρχαιολόγος κ. Ευάγγελος Παπαθανασίου, ο συντηρητής κ. Χρήστος Λοτσιόπουλος και στην συνέχεια η Προϊσταμένη της 9ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων κ. Μελίνα Παϊσίδου. Θετική ήταν και η ανταπόκριση των τοπικών φορέων, του Δήμου Πιερίων της τοπικής εκκλησίας.

Η προσπάθεια φαίνεται να ευοδώνεται και ελπίζουμε μαζί με την μικρή εκκλησία με τις σπάνιες και πολύτιμες τοιχογραφίες, να υπάρξει μέριμνα και για τις δεκάδες διασωθείσες κινητές εικόνες – θρησκευτικές εικόνες 400 και 200 χρόνων, με σημαντική αρχαιολογική και ιστορική αξία για την περιοχή – οι οποίες και χρήζουν άμεσης συντήρησης και αποκατάστασης.

Στην ορεινή Πιερία υπάρχουν πολλά σημαντικά μνημεία με ανεκτίμητη αρχαιολογική αξία, άγνωστα ακόμη και σε επιστήμονες και  ιστορικούς ακόμη και της Πιερίας, παραμένουν εγκαταλειμμένα, καταρρέουν και καταστρέφονται χωρίς καμιά φροντίδα. Χάνονται έτσι πολύτιμα στοιχεία όχι μόνο για την ιστορία και τον πολιτισμό της περιοχής των Πιερίων αλλά και για την ιστορία και τον πολιτισμό της ευρύτερης περιοχής της Μακεδονίας και της Θεσσαλίας.

Ένα από τα μνημεία αυτά, για το οποίο η εφημερίδα «Διάλογος»  έκανε πρωτοσέλιδη την αγωνία και την έκκληση να διασωθεί από την καταστροφή είναι ο ναΐσκος του Αγίου Γεωργίου που βρίσκεται στο χώρο του ομώνυμου μοναστηριού λίγο έξω από τη Ρητίνη. Πολύτιμες τοιχογραφίες και επιγραφές 500 και πλέον ετών χάνονταν μέρα με τη μέρα αφού ο μνημείο καταρρέει εγκαταλειμμένο και απροστάτευτο!
Πέρα από τα συνεχή δημοσιεύματα η μέλη της Αναπτυξιακής Περιβαλλοντικής Πολιτιστικής Ενημερωτικής Εταιρίας Πιερίων ανέλαβαν την πρωτοβουλία να ενημερώσουν τις αρμόδιες υπηρεσίες όπως η 9η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης, ενώ με την συμβολή του αρχαιολόγου κ. Ευάγγελου Παπαθανασίου και του συντηρητή κ. Χρήστου Λιοτσιόπουλου συνέταξαν υπόμνημα με ιστορικά και τεχνικά στοιχεία όχι μόνο για το κτίσμα του μοναστηριού αλλά και τον θησαυρό των φορητών εικόνων των εκκλησιών της Ρητίνης που φθείρονταν εγκαταλειμμένες σε ένα υγρό και βρώμικο υπόγειο. Ο κ. Λιοτσόπουλος άρχισε μάλιστα εθελοντικά και την συντήρηση κάποιων από αυτές τις εικόνες.

Η επίσκεψη της προϊσταμένης της 9ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων κ. Μελίνας Παϊσίδου, πριν από ένα περίπου χρόνο, στην Ρητίνη και το Ελατοχώρι και η αυτοψία στο ναό του μοναστηριού του Αγίου Γεωργίου Ρητίνης και στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου στο παλιό Ελατοχώρι, ήταν η αρχή της θετικής εξέλιξης.

Στο μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου Ρητίνης εγκαταστάθηκε συνεργείο με εξειδικευμένους συντηρητές οι οποίες έκαναν διασωστικές επεμβάσεις στο σύνολο των εσωτερικών τοιχογραφιών του ναού, ενώ εγκατέστησαν δείκτες για την μελέτη στατικότητας του ναού του Αγίου Νικολάου στο παλιό Ελατοχώρι. Παράλληλα συντάχτηκαν μελέτες για την διάσωση των δύο θρησκευτικών και ιστορικών μνημείων.

Η ίδια προϊσταμένη της 9ης Εφορίας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων κ. Μ. Παϊσίδου μελέτησε τις τοιχογραφίες του ναού του μοναστηριού του Αγίου Γεωργίου Ρητίνης και παρουσίασε μια πρώτη άποψη στην εισήγησή της στο 4ο Επιστημονικό Συνέδριο της Εστίας Πιερίδων Μουσών «Η Πιερία στα Βυζαντινά και στα Νεότερα χρόνια». Εισήγηση η οποία άνοιξε πλέον έναν  επιστημονικό διάλογο μεταξύ διακεκριμένων ερευνητών αρχαιολόγων, καθηγητών πανεπιστημίου, αφού η κ. Παϊσίδου διαφωνεί με την χρονολόγηση των τοιχογραφιών στο εσωτερικό του ναού που έγινε από τον αείμνηστο Βυζαντινολόγο κ. Παπαζώτο ο οποίος τις τοποθέτησε στο έτος 1619 μ.Χ. Η κ. Παϊσίδου τις τοποθετεί στο έτος 1570 μ.Χ.. Ο κ. Βασίλειος Κατσαρός, Βυζαντινολόγος, Καθηγητής Μεσαιωνικής Ελληνικής Φιλολογίας, Φιλοσοφικής Σχολής Α.Π.Θ., πρόεδρος Κ.Β.Ε., διατύπωσε και κατά την επίσκεψη στο ναό αλλά και μετά την εισήγηση της κ. Παϊσίδου στο Συνέδριο, την άποψη ότι οι τοιχογραφίες είναι της ίδιας χρονικής περιόδου με την εξωτερική τοιχογραφία του ναού (1494) ενώ επιφυλάξεις διατύπωσε και ο καθηγητής κ. Ευθύμιος Τσιγαρίδας, Ομότιμος καθηγητής Πανεπιστημίου.

Τώρα που εξασφαλίστηκαν οι πόροι ώστε να διασωθεί, να συντηρηθεί και να αναδειχθεί, ένα μνημείο της Ρητίνης και της ορεινής Πιερίας, άγνωστο μέχρι χθες ακόμη και στους κατοίκους της Πιερίας, απέκτησε ζωηρό επιστημονικό ενδιαφέρον και σίγουρα θα γίνει το επόμενο χρονικό διάστημα αντικείμενο επιστημονικής έρευνας από αρκετούς αρχαιολόγους.