AΠΟΔΡΑΣΗ ΣΤΟ ΧΙΟΝΙ
Κάποτε στα αρχέγονα δάση των Πιερίων ζούσαν οι μυθολογικές Πιερίδες
Μούσες. Σήμερα στα οροπέδιά του περπατούν φυσιολάτρες, ορειβάτες και
φίλοι των χειμερινών σπορ που χαίρονται τη φύση του, το παιχνίδι με το
χιόνι, αλλά και τη φιλοξενία των ανθρώπων του.
Tα Πιέρια όρη, αν και συγκαταλέγονται ανάμεσα στα ψηλότερα βουνά της
χώρας, δεν εντυπωσιάζουν με τις αλπικές τους ακρώρειες, ούτε με το
έντονο ορεινό τους ανάγλυφο. Θεωρούνται ωστόσο από τα ομορφότερα της
Ελλάδας.
Το Παλιό Ελατοχώρι, κρυμμένο σε μια θάλασσα πράσινου
Φωτογραφία: Θοδωρής Αθανασιάδης
Χαρακτηρίζονται από πλούσια βλάστηση -είναι από τα πιο δασωμένα βουνά
της χώρας- ενώ κερδίζουν τις εντυπώσεις καθώς απλώνουν τον συμπαγή όγκο
τους σε μήκος πολλών χιλιομέτρων πάνω στις πεδιάδες της Κεντρικής
Μακεδονίας. Σε τούτα τα θαλερά δάση ζούσαν σύμφωνα με την ελληνική
μυθολογία οι Πιερίδες Μούσες που θεωρούνταν προστάτιδες των καλών
τεχνών, του θεάτρου, της ποίησης και της αρμονίας.
Υπάρχουν πολλά
χωριά που μπορούν να γίνουν σημείο αναφοράς για τη γνωριμία σας με
τούτο τον ξεχωριστό ορεινό όγκο. Αναμφίβολα το Παλιό Ελατοχώρι είναι ένα
από αυτά. Μοιάζει κρυμμένο μέσα σε πυκνόφυτα δάση, ψηλά στα 800 μέτρα
υψόμετρο και έχει άμεση πρόσβαση στο Χιονοδρομικό Κέντρο Ελατοχωρίου.
Ωστόσο βρίσκεται πολύ κοντά στους κύριους οδικούς άξονες της Μακεδονίας
που οδηγούν εύκολα σε σπουδαίους αρχαιολογικούς χώρους της χώρας. Ετσι
μπορεί να γίνει ιδανικό εφαλτήριο για αξέχαστες διαδρομές, τόσο με τα
πόδια όσο και με το αυτοκίνητο. Σε ελάχιστη απόσταση (1,5 χλμ.) από το
παλιό χωριό βρίσκεται ο ομώνυμος νέος οικισμός. Κτισμένος καθώς είναι
πάνω σε αντηρίδα του βουνού, έχει το προνόμιο να απολαμβάνει μια
πανοραμική θέα στις πεδιάδες της Μακεδονίας και τον Θερμαϊκό κόλπο.
Κομβικό σημείο για την ανάβαση στις νότιες και ανατολικές πλαγιές των
Πιερίων είναι η πόλη της Κατερίνης που απέχει από την Αθήνα 425
χιλιόμετρα και από τη Θεσσαλονίκη 70 χιλιόμετρα. Από την πρωτεύουσα του
νομού Πιερίας υπάρχουν αρκετοί τρόποι για να πάτε μέχρι το Ελατοχώρι. Η
συντομότερη διαδρομή είναι μέσω Μοσχοποτάμου - Λαγοράχης. Σε αυτήν την
περίπτωση θα καλύψετε 26 χιλιόμετρα.
Η τοποθεσία «Κεραμίδα» με τις ξύλινες γεφυρούλες απέχει μόλις 15 λεπτά με τα πόδια από την πλατεία του Παλιού Ελατοχωρίου.
Φωτογραφία: Θοδωρής Αθανασιάδης
Το Παλιό Ελατοχώρι λεγόταν κάποτε Σκουτέρνα, όνομα που προήλθε κατά την
περίοδο της Τουρκοκρατίας, καθώς εδώ λειτουργούσαν βιοτεχνίες που
επεξεργάζονταν μάλλινα υφάσματα (σκουτιά), ενώ παράλληλα υπήρχαν
ντριστέλες (νεροτριβές) και αρκετοί νερόμυλοι.
Μετά την
απελευθέρωση από τους Τούρκους το δάσος αγοράστηκε από τους ντόπιους οι
οποίοι δημιούργησαν τον «Αναγκαστικό Δασικό Συνεταιρισμό Ελατοχωρίου» με
πρόθεση να διαχειρίζονται τα τοπικά δασικά προϊόντα, κάτι που συμβαίνει
σήμερα κάτω από την επίβλεψη της Διεύθυνσης Δασών Πιερίας. Στη θέση
Αλογόπορος (λίγα χιλιόμετρα δυτικά από το σημερινό Παλιό Ελατοχώρι)
λειτουργούσε το περίφημο νεροπρίονο όπου οι ντόπιοι επεξεργάζονταν την
ξυλεία.
Θέση θέας και αναψυχής λίγο ψηλότερα από το χωριό Ρητίνη.
Φωτογραφία: Θοδωρής Αθανασιάδης
Το 1913, μετά την απελεθεύρωση της Μακεδονίας, η πρώτη επίσημη απογραφή
της Σκουτέρνας προσμετρά 613 Ελληνες ορθόδοξους κατοίκους, ενώ το 1934
το Δημοτικό Σχολείο του Ελατοχωρίου είχε συνολικά 153 μαθητές.
Τα
χρόνια κυλούσαν με τους καημούς, τις λύπες και τις χαρές της
καθημερινότητας για τους εργατικούς και δραστήριους ορεσίβιους. Αυτή η
ειρηνική ζωή διακόπηκε βίαια στις 27 Γενάρη του 1944, όταν οι Γερμανοί
εκτέλεσαν 32 κατοίκους (κυρίως γέρους, παιδιά και γυναίκες) ως αντίποινα
για τη δράση ένοπλων αντιστασιακών ομάδων στα Πιέρια και έκαψαν το
όμορφο χωριό. Από όλα τα κτίσματα μόνον ο ναός του Αγ. Νικολάου γλίτωσε
από τη φωτιά, μετά από προσωπική παρέμβαση του παπά. Το 2009 το
Ελατοχώρι χαρακτηρίστηκε «Μαρτυρικό Χωριό» με προεδρικό διάταγμα.
Ο ναός του Αγ. Νικολάου στο Παλιό Ελατοχώρι χτίστηκε στα τέλη του 18ου αιώνα.
Φωτογραφία: Θοδωρής Αθανασιάδης
Το 1951 οι κάτοικοι συγκεντρώθηκαν στο Νέο Ελατοχώρι, μόλις 1,5 χιλιόμετρο από το Παλιό, το οποίο μεγάλωσε και επεκτάθηκε.
Τα τελευταία χρόνια με την άνοδο του χειμερινού τουρισμού και τη
δημιουργία του χιονοδρομικού κέντρου Ελατοχωρίου, το Παλιό Ελατοχώρι
μοιάζει να αναγεννήθηκε από τις στάχτες του, αυτήν τη φορά ως ένας
κατεξοχήν ορεινός τουριστικός προορισμός.
Μαγικές βόλτες στα δάση
Στο κέντρο του Παλιού Ελατοχωρίου ξεχωρίζει ο ναός του Αγίου Νικολάου,
κτίσμα του 1779 με το περίτεχνο ξυλόγλυπτο τέμπλο και την ενδιαφέρουσα
ιστορία του που πρόθυμα θα σας πουν οι ντόπιοι. Αργότερα εδώ, σε κτίριο
που υπήρχε στον προαύλιο χώρο του ναού, λειτούργησε έως το 1937 η
«Δημοτική σχολή Σκουτέρνας».
Η Σκοτεινή είναι ένα από τα άγνωστα αλλά όχι ασήμαντα χωριά των Πιερίων.
Φωτογραφία: Θοδωρής Αθανασιάδης
Ακολουθώντας στενό χωματόδρομο που φεύγει από την πλατεία θα
προσεγγίσετε τη δασική τοποθεσία «Κεραμίδα» με τα θεόρατα πλατάνια, τις
ξύλινες γεφυρούλες και τα τρεχούμενα νερά. Οχι σπάνια, όταν η
θερμοκρασία πέσει αρκετούς βαθμούς κάτω από το μηδέν, το ρυάκι παγώνει
και πανέμορφα κρύσταλλα στολίζουν τις όχθες του. Ακολουθώντας για λίγο
ακόμη τον στενό χωματόδρομο που τρυπώνει όλο και πιο βαθιά στα δάση των
Πιερίων, θα δείτε έναν μικρό καταρράκτη. Το σημείο είναι ειδυλλιακό για
ξεκούραση, χαλάρωση και μικρές πεζοπορικές βόλτες.
Από την
πλατεία του Παλιού Ελατοχωρίου θα προσεγγίσετε με τα πόδια τον
αναπαλαιωμένο νερόμυλο, αλλά και διάφορες όμορφες δασικές τοποθεσίες
κατάφυτες με οξιές, καρυδιές, καστανιές και έλατα. Επίσης κοντά στο Νέο
Ελατοχώρι βρίσκεται η θέση «Αγιονέρι». Εδώ το νερό που τρέχει από την
οροφή της εκκλησίας θεωρείται από τους ντόπιους «αγίασμα», αφού
πιστεύεται πως σε αυτήν τη θέση ο Αγιος Αντώνιος κήρυξε τον λόγο του
Θεού.
Το ποτάμι της Μόρνας, στη διαδρομή Φωτεινά - Σκοτεινά.
Φωτογραφία: Θοδωρής Αθανασιάδης
Εφόσον δεν έχει προηγηθεί χιονόπτωση, ιδανική διαδρομή για 4χ4 η οποία
προσφέρει εντυπωσιακή θέα όταν υπάρχει διαύγεια στην ατμόσφαιρα, είναι
αυτή που ξεκινά από το Νέο Ελατοχώρι και μέσα από μια όμορφη πορεία σε
πυκνό δάσος οξιάς, καταλήγει στη Σπηλιά του Γιαγκούλα.
Ο Φώτης
Γιαγκούλας ήταν μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα που γρήγορα ακολούθησε τα
μονοπάτια της παρανομίας και βγήκε με τη συμμορία του στο βουνό. Τόπος
δράσης του ήταν κυρίως ο Ολυμπος και τα Πιέρια. Επειτα από καταδίωξη
χρόνων, σκοτώθηκε από τα αποσπάσματα της Χωροφυλακής σε ενέδρα που
στήθηκε στον Ολυμπο, τον Σεπτέμβρη του 1925. Το όνομά του έχει συνδεθεί
με αρκετές τοποθεσίες στα δύσβατα Πιέρια.
Στον δρόμο από Χιον. Κέντρο προς Καταφύγι θα διασχίσετε πυκνό δάσος με οξιές.
Φωτογραφία: Θοδωρής Αθανασιάδης
Εκδρομές με βάση το Ελατοχώρι
Μηλιά - Σκοτεινά
Πρόκειται για μια όμορφη διαδρομή αποκλειστικά σε ασφάλτινους δρόμους, η
οποία καθ'όλη τη διάρκειά της προσφέρει καταπληκτική θέα στις κορφές
του Ολύμπου.
Από Ελατοχώρι λοιπόν θα κατηφορίσετε για Ρητίνη (εδώ
υπάρχουν πρατήρια βενζίνης όπου μπορείτε να ανεφοδιαστείτε με καύσιμα)
και θα συνεχίσετε προς Κάτω Μηλιά και Φωτεινά, ένα χωριό που βρίσκεται
πάνω στον επαρχιακό δρόμο Ελασσόνας - Κατερίνης. Με καθαρό καιρό σε όλη
τη διάρκεια της διαδρομής την παράσταση κλέβει η επιβλητική παρουσία των
«θεϊκών» κορφών του Ολύμπου που θα σας συνοδεύει σαν απροσπέλαστο
τείχος που φράζει τον προς δυσμάς ορίζοντα.
Το
Χιονοδρομικό Κέντρο Ελατοχωρίου απέχει μόλις 8 χιλιόμετρα από το Παλιό
Ελατοχώρι και βρίσκεται στη θέση Παπά Χωράφι και σε ύψος 1.450 μέτρων.
Φωτογραφία: Θοδωρής Αθανασιάδης
Από την Κάτω Μηλιά θα συνεχίσετε -πάντα σε ασφάλτινο οδόστρωμα- προς
Σκοτεινά και Φτέρη. Η πορεία είναι καταπληκτική καθώς εκτυλίσσεται πλάι
σε ποτάμι και σε μικρές τεχνητές λίμνες. Φτάνοντας στο χωριό Σκοτεινά
(παλιότερα Μόρνα) αξίζει να περιπλανηθείτε για λίγο στις γραφικές
γειτονιές που μετά την αναπαλαίωση αρκετών σπιτιών αρχίζουν ξανά να
παίρνουν ζωή ή ν' αναζητήσετε το πέτρινο γεφύρι της Μόρνας που βρίσκεται
στα ριζά του οικισμού. Στο χωριό εκτός από τις λιθόκτιστες κατοικίες
ξεχωρίζουν σήμερα οι δύο εκκλησίες, της Αγίας Παρασκευής και του Αγίου
Νικολάου.
Βέβαια η Μόρνα δεν ήταν πάντα ένα έρημο χωριό, καθώς
εδώ το πρώτο μισό του 20ού αιώνα άκμαζε μια ευημερούσα κοινότητα που
στήριζε την οικονομία της στα δάση των Πιερίων. Μάλιστα στα χρόνια του
μεσοπολέμου λειτουργούσε το Κρατικό Εργοστάσιο Επεξεργασίας Ξύλου που
απασχολούσε περίπου 100 εργάτες.
Φωτογραφία: Θοδωρής Αθανασιάδης
Στο φράγμα Πολύφυτου και στη Βεργίνα
Από το Ελατοχώρι ο ασφάλτινος δρόμος κατηφορίζει χωρίς φειδώ στις
στροφές προς την κοιλάδα του Αλιάκμονα. Στα 6 χιλιόμετρα θα βρεθείτε σε
διασταύρωση. Δεξιά θα συνεχίσετε για Ριζώματα, Δάσκιο, φράγμα Πολύφυτου.
Από εδώ μπορείτε να συνεχίσετε παραλίμνια, σε δρόμο στενό,
παραμελημένο, με άφθονες στροφές και χωρίς καλή σήμανση για τα χωριά της
Κοζάνης, Βελβεντό και Σέρβια απολαμβάνοντας μια θαυμάσια διαδρομή. Λίγο
πριν φτάσετε στα Ριζώματα, το αριστερό παρακλάδι θα σας φέρει στον
οικισμό Σφηκιά, στη συνέχεια στο Πολύδεντρο και τελικά στην πασίγνωστη
πια Βεργίνα, όπου βρίσκετα ι ένας από τους σπουδαιότερους αρχαιολογικούς
χώρους της χώρας.
Από Βεργίνα εύκολα θα βγείτε στην Εγνατία οδό για να συνεχίσετε το ταξίδι σας προς Θεσσαλονίκη, Θράκη ή Δυτική Μακεδονία.
Από το χιονοδρομικό στο Καταφύγι με 4Χ4
Αν δεν έχουν πέσει πολλά χιόνια, μπορείτε να ρωτήσετε στο σαλέ του
χιονοδρομικού κέντρου να σας δείξουν τον δασικό δρόμο που οδηγεί στο
χωριό Καταφύγι του νομού Κοζάνης. Το σύνολο της διαδρομής ξεδιπλώνεται
ανάμεσα σε πυκνά δάση οξιάς και μαύρης πεύκης. Σε αρκετά σημεία -λόγω
υψομέτρου- θα βρείτε πολύ χιόνι ή λάσπη, ακόμη και τον Μάη. Παρ' όλα
αυτά αξίζει να διανύσετε αυτά τα 14 δύσκολα χιλιόμετρα που οδηγούν στο
χωριό όπου γεννήθηκε ο θρυλικός Ζορμπάς, ο ήρωας του Νίκου Καζαντζάκη.
Σαν πρωτοδείς το Καταφύγι περίκλειστο καθώς είναι ανάμεσα στις
βουνοκορφές των Πιερίων, θα καταλάβεις πού οφείλει το όνομά του.
Πράγματι, τα πρώτα σπίτια χτίστηκαν εδώ, το 1712, πάνω στο ομαλό
σκαλοπάτι που σχηματίζουν οι δασωμένες πλαγιές των Πιερίων, στα 1.400
υψόμ. Αυτό το φυσικό, ορεινό καταφύγιο πήρε ζωή από κατοίκους του χωριού
Γρίτσανη που αναζήτησαν εδώ ασφάλεια από τις αυθαιρεσίες των Τούρκων
πασάδων. Η οικονομία της κοινότητας στηρίχτηκε στα δασικά προϊόντα όπως η
ξυλεία και το ρετσίνι τα οποία έδινε το πλούσιο σε πευκοδάση βουνό.
Ετσι, το Καταφύγι μεγάλωσε και αναπτύχθηκε και στα χρόνια του
μεσοπολέμου αριθμούσε περίπου 500 σπίτια και 1.500 κατοίκους.
Η
αρχή του τέλους ήρθε το 1943, όταν οι Γερμανοί με σκοπό να καταπνίξουν
την αντίσταση κάψανε τα σπίτια του. Ακολούθησαν τα δύσκολα χρόνια του
Εμφυλίου που απογύμνωσαν πληθυσμιακά και κατέστρεψαν οικονομικά το
χωριό.Το 1966 φεύγει και ο τελευταίος μόνιμος κάτοικος με αποτέλεσμα το
Καταφύγι να γίνει μια ακόμη από τις ορεινές κονότητες του ορεινού όγκου
της χώρας που ζωντανεύει μόνο το καλοκαίρι.
Από το Καταφύγι
κανονικά μπορείτε να συνεχίσετε εύκολα και να βγείτε στο Βελβεντό.
Δυστυχώς μια κατολίσθηση που έγινε πριν από 2 χρόνια κατάστρεψε μέρος
του δρόμου. Ετσι, οι ενδιαφερόμενοι που θέλουν να συνεχίσουν προς τα
χωριά της Κοζάνης θα πρέπει να ταλαιπωρηθούν για αρκετά χιλιόμετρα στον
δύσκολο και με πολλές παγίδες χωματόδρομο που οδηγεί στο χωριό Αγία
Κυριακή. Για ψαγμένες διαδρομές στα Πιέρια με ειδικά οχήματα 4χ4
συνοδεία έμπειρου οδηγού, θα έρθετε σε επαφή με τον κ. Χρήστο (τηλ.
6948748445) και για πεζοπορικές εξορμήσεις στο μονοπάτι Ε4 που διασχίζει
τα Πιέρια με τον κ. Δημήτρη Γιαμπατζή (6944722933).
Το χιονοδρομικό κέντρο
Στη θέση «Παπά Χωράφι» των Πιερίων και σε ύψος 1.450 μέτρων, σε
προνομιακό σημείο κατάφυτο από οξιές και έλατα, με θέα προς τις κορφές
του Ολύμπου (βόρειο δυτικά) και τη λεκάνη του ποταμού Αλιάκμονα (βόρειο
ανατολικά) θα συναντήσετε το σαλέ του χιονοδρομικού κέντρου Ελατοχωρίου.
Ξεκινώντας από το Παλιό ή το Νέο Ελατοχώρι για να φτάσετε έως εδώ, θα
χρειαστεί να καλύψετε μόλις 8 χιλιόμετρα καλού ασφάλτινου δρόμου που
εκχιονίζεται συχνά. Υπάρχουν καταστήματα ενοικιάσεως ειδών σκι και χώρος
στάθμευσης. Οι ενδιαφερόμενοι θα βρουν 6 πίστες, μία για snowmobile και
μία μικρή για τους πιτσιρικάδες που κάνουν έλκηθρο. Στις πίστες θα σας
μεταφέρουν ένας εναέριος αναβατήρας τύπου καρέκλας και τρεις συρόμενοι
(οι δύο για αρχάριους). Πληροφορίες: 23510-82994
www.elatohori-ski.gr
Fast Info
Καταρράκτης Κρεμαστός: Από
το χωριό Ρητίνη ακολουθήστε τον σχετικά βατό χωματόδρομο που θα σας
οδηγήσει σε όμορφη δασική τοποθεσία διαμορφωμένη με εγκαταστάσεις του
Δασαρχείου απ' όπου βλέπετε τον πιο όμορφο καταρράκτη των Πιερίων, τον
καταρράκτη Κρεμαστό. Επίσης ζητήστε από τους ντόπιους να σας υποδείξουν
τη θέση «Σεντούκια», όπου υπάρχει αρχαίο λατομείο.
Το μονοπάτι για το Αϊ Νέρι: Ξεκινώντας
από το νέο Ελατοχώρι θα ακολουθήσετε το μονοπάτι (περίπου 30 λεπτά) που
περνά μέσα από το φαράγγι και καταλήγει στη θέση Αϊ Νέρι με το ξωκλήσι
που κτίστηκε στη θέση όπου σύμφωνα με την παράδοση ασκήτεψε ο Αγιος
Αντώνιος.
Λαογραφική Συλλογή: Κατόπιν
συνεννόησης μπορείτε να επισκεφθείτε τη Λαογραφική Συλλογή Ελατοχωρίου
που στεγάζεται στην αίθουσα του Πολιτιστικού Κέντρου και συγκεντρώνει
εκθέματα από την παλιά παραδοσιακή ζωή του χωριού και τις ασχολίες των
κατοίκων του.
Μονή Αγ. Γεωργίου: Βορειοδυτικά
του χωριού Ρητίνη σε σημείο θέας προς τον Θερμαϊκό κόλπο, βρίσκεται το
μοναστήρι του Αγ. Γεωργίου (15ου αιώνα). Υπαγόταν στην επισκοπή Πέτρας
και σήμερα θεωρείται από τα σημαντικότερα βυζαντινά μνημεία του νομού.
Στο καθολικό του με την ξύλινη στέγη που είναι ρυθμού βασιλικής,
διασώζονται αγιογραφίες του 15ου αιώνα που απεικονίζουν τον έφιππο Αϊ
Γιώργη να σκοτώνει τον δράκο. Το μοναστήρι εγκαταλείφθηκε οριστικά το
1940.
